සටහන..අරුනඩෙල් විජේරත්න
මහජන මුදල් අවභාවිතය සම්බන්ධව එල්ල වූ චෝදනා මත අත්අඩංගුවට පත්වීම්, නඩු පැවරීම් හෝ සිර දඬුවම්වලට මුහුණ දුන් රාජ්‍ය නායකයෝ ලෝක දේශපාලන ඉතිහාසයේ අපමණ වෙති. ලොව ධනවත් රටවල් මෙන්ම තුන්වැනි ලෝකයේ රටවලද හිටපු රාජ්‍ය නායකයන් රැසකට අත්වූ එම ඉරණම සම්බන්ධව ලෝක ඉතිහාසයේ තොරතුරු රැසකි. සිය පාලන කාලය තුළ අඩුවැඩි වශයෙන් මහජන මුදල් අවභාවිත කිරීමේ චෝදනාවට හසුවී සිරදඬුවමට මුහුණ දුන් රාජ්‍ය නායකයන් මෙන්ම නඩු විභාග හෝ සිරදඬුවමට හසු නොවී නීතියේ රැහැනින් මිදී පලා ගිය රාජ්‍ය නායකයෝ ද වෙති. මේ අතරින් වඩාත්ම කතාබහට ලක්වූ ජාත්‍යන්තර දේශපාලන නායකයන් පිළිබඳ තොරතුරු සොයා බැලීමකි මේ.
බලයේ සිටි කාලය තුළ මහජන මුදල් අවභාවිතය සම්බන්ධව චෝදනා එල්ල වූ ආසියාතික රාජ්‍ය නායකයන් අතර පිලිපීනයේ ෆර්ඩිනන්ඩ් මාකෝස් සහ ඉන්දුනීසියාවේ මොහොමඩ් සුහර්තෝ කැපී පෙනේ. අතිවිශාල පවුල් ගසක් නඩත්තු කරමින් අතිසුඛෝපභෝගී ජීවිත ගත කළ මේ දෙදෙනාම ඩොලර් බිලියන ගණනාවක මහජන මුදල් අවභාවිත කිරීමේ සහ වංචා කිරීමේ චෝදනාවලින් මඟ හැර යෑමට සමත්වීම ද කැපී පෙනේ. බලයේ සිට වසර 21ක කාලය ඇතුළත අමෙරිකානු ඩොලර් බිලියන 10කට වැඩි මහජන මුදලක් වංචා කළ පිලිපීනයේ මාකෝස් 1986 ජනතා අරගලයකින් බලයෙන් පහ කිරීමෙන් පසු අමෙරිකාවේ සහයෙන් හවායි දූපතට පලා ගිය අතර, ඊට වසර තුනහමාරකට පසු ස්වභාවික මරණයකට ගොදුරුවනතුරු හවායි දූපතේ වාසය කිරීමෙන් නඩු විභාගය සහ සිර දඬුවම් මඟ හැරීමට සමත්විය. ඉන්දුනීසියාවේ රාජ්‍ය නායකයා ලෙස 1967 සිට 1998 දක්වා වසර 31ක කාලයක් ඉන්දුනීසියාව පාලනය කළ සුහර්තෝ අවභාවිත කළ මහජන මුදල් කන්දරාව ඩොලර් බිලියන 35ක් බවට ඇස්තමේන්තු කර තිබිණි. ධුර කාලය අවසන් වීමෙන් වසර දෙකකට පසු ඔහුට එරෙහිව ඩොලර් මිලියන 550ක මහජන මුදල් අවභාවිත කිරීමේ චෝදනා මත නිවාස අඩස්සියට පත්වූ සුහර්තෝට එරෙහිව තවත් වසර දෙකකට පසු ඩොලර් බිලියන 1.5ක තවත් නඩුවක් පැවැරිණි. එහෙත් එවකට 87 හැවිරිදි වියෙහි පසුවූ සුහර්තෝ නඩු විභාගය අවසන් වීමට පෙර රෝගාතූරවී මෙලොව හැර යෑමෙන් ඉන්දුනීසියාවේ වඩාත්ම දූෂිත රාජ්‍ය නායකයාගේ ඉතිහාසගතවීමට නියමිතව තිබූ සිරදඬුවම වැළකී ගියේය.
එබැවින් මහජන මුදල් අවභාවිත කිරීමේ සහ කොල්ලකෑමේ චෝදනාවට හසුවී සිර දඬුවම් ලැබූ පළමු ආසියාතික රාජ්‍ය නායකයා ලෙස ඉතිහාසයට එක්වූයේ පිලිපීනයේ හිටපු ජනාධිපති ජෝසෙෆ් එස්ට්‍රාඩා ය. වසර 1998 සිට 2001 දී බලයෙන් නෙරපා දමනතුරු එරට ජනාධිපතිවරයා ලෙස කටයුතු කළ එස්ට්‍රාඩා අමෙරිකානු ඩොලර් මිලියන 80ක මහජන මුදල් කොල්ලකෑමේ චෝදනාවට අත්අඩංගුවට පත්වූ අතර, පසුව 2007 වසරේදී ජීවිතාන්තය දක්වා සිර දඬුවම් නියම විය. එවැනි චෝදනාවකට සිර දඬුවම් ලැබූ පිලිපීනයේ පළමු ජනාධිපතිවරයා ලෙසත් ඔහු ඉතිහාසයට එක්වූ අතර, බලයෙන් නෙරපා දැමූ වසරේ සිට වසර 7කට වැඩි කාලයක් රඳවා තබා ගැනීමට සහ බන්ධනාගාරගත කිරීමට මුහුණ දුන් එස්ට්‍රාඩා පසුව ජනාධිපති සමාව යටතේ නිදහස ලැබීය.
වසර 1983 සිට 1990 දක්වා බංග්ලාදේශයේ හිටපු ජනාධිපති හුසේන් මොහොමඩ් එර්ෂාද්ට එවකට මහජන මුදල් අවභාවිතය ඇතුළු චෝදනා රැසක්ම එල්ලවී තිබිණි. 1982දී හමුදා කුමන්ත්‍රණයකින් බංග්ලාදේශයේ බලය පැහැරගත් හිටපු යුද හමුදාපතිවරයා වූ මොහොමඩ් එර්ෂාද් 1990 දී ජනාධිපති ධුරයෙන් ඉවත්වීමෙන් පසු එම චෝදනා යටතේ වරින් වර සිරභාරයට පත්වූ අතර, අභ්‍යන්තර දේශපාලන ගිවිසුම් සහ සෞඛ්‍ය තත්ත්වය මත ඔහුගේ සිර දඬුවම් කාලය වසර 4කට පමණක් සීමා විය.
තායිවානයේ හිටපු ජනාධිපති චෙන් ෂූයි බියෑන් ද එවැනිම චෝදනාවකට හසුවූ සිර දඬුවම් නියමවූ ආසියාවේ හිටපු තවත් රාජ්‍ය නායකයෙකි. වසර 2000 සිට 2008 දක්වා තායිවානයේ ජනාධිපතිවරයා ලෙස කටයුතු කළ චෙන් ෂූයි බියෑන්ට 2009 වසරේදී ජීවිතාන්තය දක්වා සිර දඬුවම් නියම වූයේ විශේෂ ජනාධීපති අරමුදල් අවභාවිත කිරීමේ සහ මුදල් විශුද්ධිකරණ චෝදනාවලට වරදකරු වීම හේතුවෙනි. ඔහුගේ සිර දඬුවම පසුව වසර 20ක සිර දඬුවමක් ලෙස සංශෝධනයට ලක්වූ අතර, පසුව සෞඛ්‍ය තත්ත්වය මත 2015දී නිදහස් ලැබීය.
දකුණු කොරියාවේ හිටපු ජනාධිපති ලී මියුංග් බක් මහජන මුදල් අවභාවිතය සම්බන්ධ චෝදනා මත සිර දඬුවම් නියම වූ තුන්වැනි ආසියාතික රාජ්‍ය නායකයා ලෙස ඉතිහාසයට එක්වූයේ 2018 වසරේදීය. 2008 සිට 2013 දක්වා කාලසීමාවේ දකුණු කොරියාවේ ජනාධිපතිවරයා ලෙස කටයුතු කළ ලී මියුංග් බක් එම චෝදනාවලට වරදකරු වී වසර 15ක සිර දඬුවම් නියම වූ අතර, 2022 දෙසැම්බරයේදී එවකට ජනාධිපති යූන් සුක් යෝල්ගේ විශේෂ සමාව යටතේ නිදහස ලැබීය. වසර 2013 සිට 2017 දක්වා කාලසීමාවේදී දකුණු කොරියාවේ හිටපු ජනාධිපතිනිය පාක් ජියුන් හයි ද අත්අඩංගුවට පත්වූයේ එවැනිම චෝදනා යටතේය. දකුණු කොරියාවේ පළමු සහ එකම ජනාධිපතිනිය වූ ඇය 2017 වසරේදී අත්අඩංගුවට ගනු ලැබුවේ රාජ්‍ය මුදල් අවභාවිත කිරීමේ සහ අල්ලස් ලබාගැනීමේ චෝදනා සම්බන්ධයෙනි. එම චෝදනාවලට වරදකරු වූ හිටපු ජනාධිපතිනියට වසර 25ක සිර දඬුවම් නියමවූ අතර, පසුව 2021දී එවකට දකුණු කොරියාවේ ජනාධිපතිවරයා වූ මූන් ජායි ඉන්ගේ විශේෂ සමාව යටතේ නිදහස ලැබුවාය.
මාලදිවයිනේ හිටපු ජනාධීපති අබ්දුල්ලා යමින් අබ්දුල් ගයුම් 2019 වසරේදී ඉතිසාහයට එක්වූයේ මහජන මුදල් අවභාවිත කිරීමේ චෝදනාවට වරදකරු වී සිර දඬුවම් අත්වූ පළමු දකුණු ආසියාතික රාජ්‍ය නායකයා ලෙසිනි. වසර 2013 සිට 2018 දක්වා කාලසීමාවේදී එරට ජනාධීපතිවරයා ලෙස කටයුතු කළ අබ්දුල්ලා යමීන් රාජ්‍ය මුදල් අවභාවිත කිරීමේ චෝදනාවට 2019 වසරේදී අත්අඩංගුවට පත්වූ අතර, වසර 5ක සිර දඬුවමක් සහ ඩොලර් මිලියන 5ක දඩයක් නියම විය. එහෙත් පසුව ඔහු විසින් යොමු කළ අභියාචනාවක් සැලකිල්ලට ගත් එරට ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණය එම තීන්දුව ඉවත් කිරීමට පියවර ගත් බැවින් වසර දෙකකුත්, දින දෙකක සිර දඬුවමකින් පසු හිටපු ජනාධීපතිවරයා නිදහස ලැබීය. ඊට වසරකට පසු ඔහුට එරෙහිව මුදල් විශුද්ධිකරණය යටතේ ද නඩුවක් ගොනුවූ අතර, මාලදිවයිනේ අපරාධ අධිකරණය විසින් වසර 11ක සිරදඬුවමක් සහ ඩොලර් මිලියන 5ක දඩ මුදලක් නියම කරනු ලැබීය. මාෆුෂී බන්ධනාගාරයේ සිර දඬුවම් විඳිමින් සිටි හිටපු ජනාධිපතිවරයා පසුව නිවාස අඩස්සියට පත්කර තිබූ අතර, පසුගිය වසරේ අප්‍රේල් මාසයේදී එරට මහාධිකරණය ඔහුගේ නඩු තීන්දුව ආපසු හැරවීමට පියවර ගනු ලැබුවේ එම තීන්දුව අසාධාරණ බවට නිගමනය කරමිනි.
මීට අමතරව දකුණු ආසියාවේ හිටපු රාජ්‍ය නායකයන් කිහිපදෙනකුටද සිර දඬුවම් නියම කිරීමේ සිදුවීම් රැසක් මෑත ඉතිහාසයේ සඳහන් වී ඇති අතර, එම චෝදනා ගොනු කරනු ලැබුවේ මහජන මුදල් අවභාවිතයට නොව වෙනත් චෝදනා සම්බන්ධයෙනි.
වසර 2018 දී ලොව පුරා ආන්දෝලනයකට තුඩු දුන් පැනමා පත්‍රිකා අනාවරණයකට අනුව පාකිස්තානයේ හිටපු අගමැති නවස් ෂරීෆ් මුදල් විශුද්ධිකරණය යටතේ වසර 10ක සිර දඬුවම් නියමවූ අතර, මාස කිහිපයක් සිරගතවී සිටි ඔහුට වෛද්‍ය ප්‍රතිකාර ලබාගැනීමට ඉස්ලාමාබාද් මහාධිකරණය මගින් පිරිනැමූ විශේෂිත ඇප තීන්දුව ප්‍රයෝජනයට ගනිමින් ලන්ඩන් නුවරට ගිය හිටපු අගමැතිවරයා එහි නිත්‍ය පදිංචිකරුවකු බවට පත්වූයේ නඩු තීන්දුවට අභියෝග කරමිනි. පසුකාලීනව ඔහු යළි පාකිස්තානයට සේන්දු වූයේ ඉම්රාන් ඛාන් විශ්වාසභාංග යෝජනාවකින් අගමැතිධුරයෙන් නෙරපීමෙන් පසු ඔහුගේ සොහොයුරු ශෙබාස් ෂරීෆ් එම ධුරයට පත්වීමෙන් පසුවය. ඔහුගේ නඩු තීන්දුව ද අනතුරුව බලරහිත කිරීමට ශෙබාස් ෂරීෆ් කටයුතු කර තිබිණි. පාකිස්තානයේ හිටපු අගමැති ඉම්රාන් ඛාන් මේ වන විට වසර 34ක සිර දඬුවම් විඳිමින් සිටින්නේ මුදල් අවභාවිතය හැර වෙනත් චෝදනා යටතේය.
මීට අමතරව මාලදිවයිනේ හිටපු ජනාධිපති මයූමූන් අබ්දුල් ගයුම්ට ද මහජන මුදල් අවභාවිතය සම්බන්ධව චෝදනා එල්ල වූ අතර, 1978 වසරේ සිට 2008 දක්වා වසර 30ක කාලයක් එරට ජනාධිපතිවරයා ලෙස කටයුතු කළ අබ්දුල් ගයුම් 2018 දී එරට සිදුවූ දේශපාලන අර්බුදය මධ්‍යයේ අත්අඩංගුවට ගෙන මාස කිහිපයක් රඳවා තැබීමෙන් පසු නිදහස් කරනු ලැබුවේ එම චෝදනා තහවුරු නොවීම හේතුවෙනි.
මැලේසියාවේ හිටපු අගමැති නජීබ් රසාක් ද මහජන මුදල් අවභාවිත කිරීමේ චෝදනා මත වසර 6ක සිරදඬුවමකට ලක්වී සිටින අතර, 2020දී ඔහුගේ නඩු තීන්දුව ප්‍රකාශයට පත් කරමින් වසර 12ක සිර දඬුවම් නියම වූවද, පසුගිය වසරේදී එරට අධිකරණය එම දඬුවම් කාලසීමාව වසර 6ක් දක්වා අවම කිරීමට පියවර ගෙන තිබිණි. 2009 වසරේ සිට 2018 දක්වා කාලය තුල එරට අගමැතිවරයා ලෙස කටයුතු කළ නජීබ් රසාක්ට එල්ලවූ චෝදනාව වූයේ අමෙරිකානු ඩොලර් මිලියන 10.6ක මහජන මුදල් අවභාවිත කිරීමේ චෝදනාවකි.
රාජ්‍ය මුදල් අවභාවිත කිරීමේ සහ කොල්ලකෑමේ චෝදනාවට හසුවූ ලෝක රාජ්‍ය නායකයන් අතර වසර 2002 සිට 2014 දක්වා කාලය ඇතුළත යුක්රේනයේ අගමැති ධුරයේ සහ ජනාධිපති ධුරයේ කටයුතු කළ රුසියානු හිතවාදියකු වූ වික්ටර් යැනුකොවිච් කැපී පෙනේ. ඔහු විසින් සිය බලය භාවිත කරමින් සොරාගත් මහජන මුදල් කන්දරාව අමෙරිකානු ඩොලර් බිලියන 5ක් බවට තක්සේරු කර ඇති අතර, 2014 වසරේදී ඔහුට එරෙහිව යුක්රේන පාර්ලිමේන්තුවට ඉදිරිපත් වූ දෝෂාභියෝගයෙන් පරාජයට පත්වීමත් සමඟ රුසියාවට පලා යෑමෙන් නඩු පැවැරීමෙන් සහ සිර දඬුවමට ලක්වීමෙන් මඟහැරීමට සමත්වී තිබිණි.
මහජන මුදල් අවභාවිත කිරීමේ චෝදනාවට අවස්ථා දෙකකදී වරදකරු වූ ක්‍රොඒෂියාවේ හිටපු අගමැති අයිවෝ සැනඩර් වසර 10ක සිර දඬුවම් නියමවූ අතර, ඔහු විසින් අවභාවිත කළ මහජන මුදල් ප්‍රමාණය අමෙරිකානු ඩොලර් මිලියන 10.4ක් බව කියැවේ. 2003 වසරේ සිට 2009 දක්වා කාලයේදි ක්‍රොඒෂියාවේ අගමැතිවරයා ලෙස කටයුතු කළ අයිවෝ සැනඩර් 2012දී සහ 2018 දී එම චෝදනාවට හසුවූ අතර, 2012දී පනවනු ලැබූ වසර 10ක සිර දඬුවම පසුව වසර අටහමාර දක්වා සීමා කර තිබූ අතර, 2015දී එරට ව්‍යවස්ථාදායක අධිකරණය එම සිර දඬුවම අවලංගු කිරීමට පියවර ගත්තේය. එහෙත් පසුකාලීනව 2018 දී ඔහුගේ නඩු විභාගය නැවත කැඳවීමෙන් පසු ඔහුට වසර දෙකහමාරක සිර දඬුවම් නියම වී තිබිණි.
අමෙරිකානු ඩොලර් මිලියන 14ක මහජන මුදල් අවභාවිත කිරීමේ චෝදනාවකට අත්අඩංගුවට පත්වූ පැපුවා නිව්ගිනියා රාජ්‍යයේ හිටපු අගමැති පීටර් ඕ නීල්ගේ නඩු විභාගය මෙතෙක් නිමාවට පත්වී නොමැත. 2011 වසරේ සිට 2019 වසර දක්වා කාලයේදී එරට අගමැතිවරයා ලෙස කටයුතු කළ පීටර් ඕ නීල් අත්අඩංගුවට පත්වූයේ 2020 වසරේදීය.
සුඩානයේ හිටපු ජනාධීපති ඔමාර් අල් බෂීර් ද මහජන මුදල් අවභාවිත කිරීමේ චෝදනාවට හසුවූ තවත් රාජ්‍ය නායකයෙකි. හෙතෙම 1989 සිට 2019 දක්වා දශක 3ක දීර්ඝ කාලපරිච්ඡේදයක් සුඩානයේ ජනාධිපතිවරයා ලෙස කටයුතු කළ 81 හැවිරිදි හිටපු ජනාධිපතිවරයා මහජන මුදල් අවභාවිත කිරීමේ චෝදනාවට ලක්වූයේ 2019 වසරේදිය. එම වසරේ අප්‍රේල් මාසයේදී සුඩානයේ ජනතා විරෝධය මධ්‍යයේ ඔහු බලයෙන් ඉවත්වීමට සිදුවූයේ කෝටි ප්‍රකෝටි ගණනාවක විදේශීය මුදල් ඔහුගේ නිවෙසින් සොයා ගැනීමත් සමඟය. එරට බලධාරීන් විසින් සොයා ගනු ලැබූ එම මුදල් තොගයට පවුම් මිලියන 6.9ක් ද, අමෙරිකානු ඩොලර් තුන්ලක්ෂ පනස්දහසක් ද, සුඩාන පවුම් මිලියන 5.7ක් ද ඇතුළත් වූ අතර, එම මුදල් තොගය සෞදි අරාබියේ රාජකීය පවුලෙන් ලැබුණු බව ඔහු අධිකරණයේදී ප්‍රකාශ කර තිබිණි.
එම වසරේ අගෝස්තුවේදී ඔහුට එරෙහිව විදේශීය මුදල් ළඟ තබා ගැනීම සහ දූෂණ වංචා යටතේ නඩු පවරා තිබූ අතර, එම වසරේදිම දෙසැම්බරයේදී රාජ්‍ය මුදල් අවභාවිත කිරීමේ චෝදනා ගොනු කර තිබිණි. නඩු විභාගයෙන් පසු ඔහුට වසර දෙකක සිර දඬුවම් නියමවූ අතර, ඒ වනවිට ඔහු 75 හැවිරිදි වියෙහි පසුවූ බැවින් එම සිර දඬුවම් කාලය පුනරුත්තාපන මධ්‍යස්ථානයක ගත කිරීමට අවස්ථාව හිමිවූයේ එරට ව්‍යවස්ථාවට අනුව අවුරුදු 70න් ඉහළ කිසිදු පුද්ගලයකු බන්ධනාගාරගත කිරීමට අවසර නොමැති බැවිනි.